başkalaşım kayaçlar ne demek?

Başkalaşım Kayaçları

Başkalaşım kayaçları, mevcut kayaçların (magmatik, tortul veya daha önceki başkalaşım kayaçları) ısı, basınç veya kimyasal olarak aktif sıvıların etkisiyle mineralojik ve/veya yapısal olarak değişime uğraması sonucu oluşan kayaçlardır. Bu süreç, başkalaşım olarak adlandırılır.

Oluşum Şekilleri:

• Termal (Isı) Başkalaşım: Yüksek ısı etkisiyle meydana gelir. Genellikle magmatik sokulumların yakınında görülür.
• Basınç Başkalaşımı: Yüksek basınç altında meydana gelir. Derinlerdeki tektonik hareketler sonucu oluşabilir.
• Dinamik Başkalaşım: Hem ısı hem de basıncın etkisiyle meydana gelir. Genellikle fay hatları boyunca görülür.
• Bölgesel Başkalaşım: Geniş alanlarda yüksek sıcaklık ve basınç altında meydana gelir. Dağ oluşumu gibi olaylarla ilişkilidir.
• Kontakt (Dokanak) Başkalaşımı: Magmanın yeryüzüne yakın yerlerdeki kayaçlarla teması sonucu oluşan, lokal bir başkalaşım türüdür.

Önemli Başkalaşım Kayaçları:

• Mermer: Kireçtaşının başkalaşımıyla oluşur.
• Gnays: Granitin başkalaşımıyla oluşur.
• Şist: Kiltaşının başkalaşımıyla oluşur.
• Kuvarsit: Kumtaşının başkalaşımıyla oluşur.
• Sleyt (Arduvaz): Kiltaşının düşük dereceli başkalaşımıyla oluşur.

Başkalaşım Derecesi:

Başkalaşım derecesi, başkalaşım kayaçlarının maruz kaldığı sıcaklık ve basıncın şiddetini gösterir. Düşük dereceli başkalaşım, daha az sıcaklık ve basınç altında gerçekleşirken, yüksek dereceli başkalaşım, daha yüksek sıcaklık ve basınç altında gerçekleşir. Başkalaşım derecesi, kayaçtaki mineral topluluğunu ve dokuyu etkiler. Farklı başkalaşım dereceleri, farklı kayaç türlerinin oluşmasına neden olur.